دعاوی مالی و غیرمالی، به عنوان رایج‌ترین اصطلاحاتی شناخته می‌شوند که در پرونده‌ای حقوقی مورد استفاده قرار می‌گیرند. به این نکته دقت کنید که دعاوی مالی معمولا به امور مالی و دارایی‌ها مربوط می‌شوند. این در حالی است که دعاوی غیر مالی به امور غیر مالی همچون حیثیت، آبرو، نقض آزادی فردی و مسائل خانوادگی مربوط خواهند شد. در دنیای امروز، شناسایی این دو نوع دعوا از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در ادامه به صورت مفصل به ارائه توضیحاتی در مورد این دو اصطلاح می‌پردازیم. جهت آگاهی از این موضوع ما را تا انتهای مطلب همراهی کنید.
دعاوی مالی و غیرمالی
بیشتر بخوانید: هزینه وکیل ملکی چقدر است
تعاریف دعاوی مالی و غیرمالی
در این بخش به ارائه توضیحاتی در مورد دعاوی مالی و غیرمالی می‌پردازیم.
تعریف دعاوی مالی
دعاوی مالی به دعواهایی اطلاق می‌شوند که یکی از طرفین دعوا از طرف دیگر می‌خواهد خسارت وارد شده به او را پرداخت کند. این نوع دعواها در مجامع تجاری یا عمومی مطرح خواهند شد. حق مطالبه اجرت المثل، حق مطالبه حق‌الارث، حق مطالبه مهریه، حق مالکیت و … تنها بخشی از دعاوی مالی هستند. تمام این حقوق، در صورت اثبات موجب به دست آمدن منفعت مالی خواهند شد.
تعریف دعاوی غیر مالی
دعاوی غیر مالی، به دعواهایی گفته می‌شود که موضوع اصلی در آنها پول یا مسائل اقتصادی نیست. این نوع دعواها به اموری همچون دعواهای خانوادگی، نقض حقوق شخصی و … مربوط است. برخی از دعواهای خانوادگی مانند حضانت فرزند، طلاق و … در دسته دعاوی غیر مالی قرار می‌گیرند. این نوع دعاوی شامل برخی دعاوی حقوقی همچون نقض حقوق شخصی، افترا و … نیز می‌شود. به این موضوع مهم دقت داشته باشید که در دعاوی غیر مالی، منظور از طرح دعوا موضوعاتی همچون تغییر وضعیت زندگی، جلوگیری از وقوع حادثه‌ای خاص و … است.
دعاوی غیر مالی ذاتی و غیر مالی اعتباری
دعاوی غیر مالی ذاتی، به دعاوی گفته می‌شود که حقی که مورد ادعا قرار می‌گیرد غیر مالی است. حق طلاق، حق زوجیت و حق ولایت از جمله حقوق غیر مالی ذاتی هستند. این در حالی است که دعاوی غیر مالی اعتباری، به دعاوی اطلاق می‌شود که حقیقتا مالی هستند اما فرد قانونگذار به دلایلی که در ادامه به آنها می‌پردازیم، آن را جزء دعاوی غیر مالی محسوب کرده است. دعاوی خلع ید، دعاوی مربوط به موجر و مستاجر، دعاوی مربوط به رفع تصرف عدوانی، ممانعت از حق و مزاحمت از حق و … همگی از نوع دعاوی غیر مالی اعتباری هستند.
بیشتر بخوانید: تنظیم دادخواست حقوقی
دعاوی مالی
تفاوت دعاوی مالی و دعاوی غیر مالی
اکنون که در حال بررسی دعاوی حقوقی از جمله دعاوی مالی و غیر مالی هستیم، لازم می‌دانیم در مورد تفاوت این دو توضیحاتی جامع ارائه دهیم. در واقع موضوع دعاوی مالی مواردی همچون خسارات، دیون و بسیاری از مسائل اقتصادی است. افرادی که در زمینه دعاوی مالی اقدام به شکایت می‌کنند، به دنبال جبران خسارت یا دریافت مبلغی خاص از فرد دیگر هستند. مطالبه وجه چک، دعوای تقسیم ارث، دعوای خسارت ناشی از بروز تصادف، مطالبه اجاره بها و … تنها بخشی از دعاوی مالی هستند. به این نکته دقت داشته باشید که در اینگونه موارد، موضوع دعوا به صورت دقیق مشخص است. همچنین باید به این موضوع اشاره کنیم که دعاوی مالی به صورت دقیق قابل محاسبه و ارزیابی هستند.
در حالی که دعاوی غیر مالی، به دعاوی گفته می‌شوند که موضوع آنها غیر مالی است. موضوعات اینگونه دعواها اموری همچون حقوق اجتماعی، حقوق خانوادگی، حقوق شخصی و … می‌باشد. دعاوی همچون دعاوی طلاق، دعاوی حضانت فرزند و دعاوی نقض حقوق معنوی، همگی از نوع دعاوی غیر مالی محسوب می‌شوند. دعواهایی که به دعاوی غیر مالی مشهور هستند، برخلاف دعاوی مالی قابل ارزیابی دقیق نیستند. فرآیند رسیدگی به این نوع دعاوی بر اساس مستندات و شهود انجام می‌شود.
آثار و کاربرد تقسیم دعاوی به دعاوی مالی و دعاوی غیر مالی در پرونده های قضایی
به این موضوع مهم دقت داشته باشید که تقسیم دعاوی به دعاوی مالی و دعاوی غیر مالی آثار بسیاری در پرونده های قضایی دارد. معمولا دادگاههای عمومی یا دادگاه‌هایی ویژه، اقدام به رسیدگی به دعاوی مالی می‌کنند. همچنین باید گفت، روش رسیدگی به دعاوی مالی و دعاوی غیر مالی بسیار متفاوت است. در دعاوی مالی معمولا نیاز به ارائه مدرک کتبی است، در حالی که در دعاوی غیر مالی بیشتر بر شهود تاکید دارند. نتیجه دعواهای مالی منجر به پرداخت خسارت خواهد شد، اما دعواهای غیر مالی منجر به تغییر وضعیت اجتماعی یا شخصی فرد می‌شود. در نهایت باید به این موضوع اشاره کنیم که در دعاوی مالی، لازم است مدارکی همچون فاکتور، قرارداد و …. به دادگاه ارائه شود. ولی در دادگاههای غیر مالی بیشتر حکم بر اساس شهادت شهود و مستندات عموما ساده تر (مثل سند ازدواج در دعوای حضانت فرزند) صادر خواهد شد.
توضیحاتی در مورد دعاوی مالی و غیر مالی
نحوه تقویم بهای خواسته در دعاوی مالی و غیر مالی
یکی از موضوعاتی که در فرایند دادرسی دعاوی مالی و غیر مالی مورد توجه قرار می‌گیرد، نحوه تقویم بهای خواسته است. در حقیقت در دعاوی مالی، خواهان باید میزان یا مبلغ خواسته خود را تعیین کند. این مبلغ شامل مواردی چون خسارت تاخیر، طلب اصلی، هزینه دادرسی و بسیاری دیگر می‌شود. ارائه مدارکی همچون فاکتور، صورتحساب، قرارداد و … برای تقویم بهای خواسته از اهمیت بالایی برخوردار است. در مواردی که خواسته به اموال غیر منقول مربوط است، گاهی نیاز است در صورت ایراد طرف مقابل به تقویم بهای خواسته، کارشناس به ارزیابی آن بپردازد.
این در حالی است که در دعاوی غیر مالی، خواسته اصولا قابل محاسبه و تقویم به ریال نیست. در این نوع دعاوی لازم است خواهان درخواست خود را به صورت دقیق مطرح کند. دلایل درخواست می‌تواند تشریح وضعیت زندگی باشد.
بیشتر بخوانید: نظریه مشورتی درباره ملاک بودن تقویم خواسته در تعیین صلاحیت دادگاه صلح و صالح بودن دادگاه صلح به رسیدگی دعاوی غیرمنقول
لیست دعاوی مالی
در ادامه سعی داریم لیستی از دعاوی مالی در اختیار شما قرار دهیم. دعواهای مالی شامل موارد زیر می‌شوند.
- دعوای مطالبه سهم‌‌الارث
- دعوای مطالبه مهریه
- دعوای اثبات مالکیت
- دعوای مطالبه خسارت
- دعوای فسخ قرارداد
- و …
لیست دعاوی غیر مالی
حال قصد داریم لیستی از دعاوی غیر مالی را در اختیار شما قرار دهیم. به این موضوع دقت کنید که موضوعات دعواهای غیر مالی می‌تواند بسیار گسترده باشد که در این بخش تنها به تعدادی از آنها می‌پردازیم.
- حضانت
- اجازه ملاقات با فرزند مشترک بعد از طلاق
- گواهی عدم امکان سازش
- ازدواج مجدد
- تعدیل مهریه
- و …
به این موضوع مهم دقت داشته باشید که دعاوی غیر مالی نیز در دو دسته کلی قرار می‌گیرند.
الف) دعاوی غیر مالی ذاتی
ب) دعاوی غیر مالی اعتباری
چگونگی تشخیص دعاوی مالی و غیرمالی
تشخیص دعاوی مالی و غیرمالی تنها با توجه به ویژگی‌های آنها امکان پذیر است. به عنوان مثال در دعاوی مالی، همانطور که از نام آن پیدا است، یک مبلغ مشخص وجود دارد. این در حالی است که دعاوی غیر مالی، به حقوق غیر مالی افراد مربوط می‌شود. به طور کلی در دعواهای مالی محوریت موضوع حقوق مالی است. اما در دعواهای غیر مالی محوریت حقوق فردی می‌باشد. بنابراین برای تشخیص این دو نوع دعوا، لازم است به محتوای خواسته توجه کنید. چنانچه محتوای خواسته مربوط به مسائل اقتصادی باشد، دعوا مالی است و در غیر اینصورت دعوا غیر مالی خواهد بود و حالا کار تقویم بهای خواسته بسیار اساسی و مهم هست و در طرح دعوا و از نظر صلاحیت محکمه (دادگاه صلح بدون حق تجدیدنظرخواهی یا دادگاه عمومی با حق اعتراض به رای)، نحوه تقویم بهای خواسته بسیار اهمیت ویژه ای دارد. (حتما در تنظیم دادخواست های خود سعی کنید با هزینه های معقول از کمک وکلای گروه نیک داد یا سایر وکلا بهره بگیرید)
دعاوی مالی و غیرمالی و توضیحاتی در مورد آن
تجدید نظر خواهی یا فرجام خواهی در دعاوی مالی و غیرمالی
امکان تجدید نظرخواهی یا فرجام خواهی در دعاوی مالی و غیرمالی وجود دارد. اما به این نکته دقت کنید که تجدید نظر خواهی باید در زمان مشخص شده انجام شود. همچنین ارائه دلایل معتبر برای تجدید نظر خواهی از اهمیت بالایی برخوردار است. به بیان دیگر، فرجام خواهی باید در زمانی مشخص و با استفاده از مدارک معتبر انجام شود. همانطور که گفته شد؛ در صورت عدم دقت در نحوه تقویم بهای خواسته، ممکن است حق تجدیدنظرخواهی از رای صادره آتی را از دست بدهید. (هم شما و هم طرف مقابل شما، این حق را از دست خواهند داد)
بیشتر بخوانید: رسیدگی و احکام دادگاههای صلح، تک مرحله‌ای و قطعی است
هزینه دادرسی دعاوی مالی و غیر مالی
هزینه دادرسی دعاوی مالی و غیر مالی به عوامل متعددی همچون نوع دعوا، مراحل دادرسی و … وابسته است. به بیان دیگر، هزینه دادرسی دارای اجزای متفاوتی است. هزینه ثبت دادرسی، حق‌الوکاله وکیل، هزینه کارشناسی و … به صورت جداگانه محاسبه خواهد شد. همچنین باید به این موضوع اشاره کنیم که هزینه دادرسی، در امور حقوقی مختلف، متفاوت می‌باشد. به عنوان مثال در دعاوی مالی هزینه دادرسی به صورت درصدی از کل مبلغ درخواست محاسبه می‌شود.
نظریه مشورتی قوه قضائیه به شماره ۴۰۷/۷-۱۳۸۲/۰۲/۰۵ در مورد دعاوی مالی و غیرمالی
سؤال: ۱- ضابطه تشخیص دعاوی مالی از غیر مالی از حیث محاسبه هزینه دادرسی و قابل تجدیدنظر بودن یا نبودن دادنامه چیست؟
۲- آیا ادعای اعسار از هزینه دادرسی مالی محسوب می‌شود؟ در صورت مثبت بودن جواب،ملاک قابل تجدیدنظر بودن آن چه مبلغی است؟
۳- چنانچه خواهان چند خواسته مرتبط مانند خلع ید، قلع و قمع بنا و اجرت‌المثل را در یک دادخواست مطرح کرده باشد و دعاوی مذکور در قسمتی ثابت و در دیگر موارد مردود اعلام شود، ملاک قابل تجدیدنظر بودن آن معیار مندرج در بند ۲ ماده (۶۲) قانون آیین دادرسی دادگاههای عمومی وانقلاب است یا خیر؟ و آیا می‌توان بهای خواسته را واحد تلقی و یا جهت قابل تجدیدنظر بودن باید بهای هر خواسته را به طور مجزا محاسبه نمود؟
جواب: ۱- ضابطه تشخیص دعاوی مالی از غیر مالی، نتیجه حاصله از دعوی است چنانچه خواهان در صدد اثبات مالکیت خود بوده یا خواستار رفع تصرف غاصبانه باشد و یا خوانده ادعای مالکیت نماید دعوی مالی تلقی می‌شود ولی اگر روابط طرفین بر مبنای قراردادهای رهنی،امانی ، استیجاری و اذن در تصرف و امثال آن باشد دعوی غیر مالی تلقی می‌شود در دعاوی مالی غیر منقول از نظر هزینه دادرسی ملاک قیمت منطقه‌ای است هر چند خواهان خواسته خود را به کمتر از آن تقویم کرده باشد ولی در مورد تجدیدنظرخواهی ،ملاک تقویم خواسته در دادخواست است ، مگر اینکه خوانده به آن اعتراض کرده باشد که در این صورت نظریه کارشناس مورد عمل قرار می‌گیرد.
۲- ادعای اعسار از هزینه دادرسی مالی است و ملاک قابلیت تجدیدنظر بودن یا نبودن آن مبلغی است که خواهان نسبت به آن مبلغ مدعی اعسار است.
۳- دعاوی مذکور مستقل و جدا از یکدیگر بوده و ملاک قابلیت تجدیدنظرخواهی نسبت به هر یک از آنها مبلغی است که در دادخواست برای هر کدام به عنوان تقویم خواسته اعلام شده و مورد اعتراض خوانده قرار نگرفته است.
در صورت ایجاد صحنه ساختگی تصادف دو دستگاه اتومبیل عمل مرتکب یا مرتکبین با ماده (۲) قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشاء و اختلاس و کلاهبرداری، منطبق خواهد بود.
رای وحدت رویه شماره ۶۶۲ دیوان عالی کشور (مورخ ۱۳۸۲/۰۷/۲۹)
متن رای: بر اساس ماده ۲۶ قانون اعسار مصوب ۱۳۱۳، حکم پذیرش یا رد اعسار در مورد محکوم به دعوای مالی، قابل تجدیدنظرخواهی است. همچنین باید به این موضوع اشاره کنیم که بر اساس بند (ب) ماده ۳۳۱ قانون آیین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب، تمامی احکامی که در زمینه دعاوی غیر مالی صادر می‌شوند، قابلیت تجدید نظر خواهی را دارند.
وکیل شهریار در دعاوی مالی و غیرمالی
انتخاب وکیل مناسب در دعاوی مالی و غیرمالی در نتیجه پرونده تاثیر بسیار زیادی دارد. وکیلی که برای اینگونه پرونده‌ها انتخاب می‌کنید باید دارای ویژگی‌هایی همچون تخصص و تجربه بالا، ارائه دهنده خدمات حقوقی متنوع، ارائه مشاوره حقوقی و … باشد. وکیل شهریار (گروه وکلای نیک داد)، ارائه دهنده مشاوره حقوقی در زمینه دعاوی مالی است. چنانچه قصد مطالبه نفقه، مطالبه مهریه، مطالبات بانکی یا … را دارید، می‌توانید از طریق راه‌های ارتباطی با وکیل شهرستان شهریار تماس گرفته و موضوع را با او در میان بگذارید. امیدواریم مطالعه این مقاله برای شما مفید واقع شده باشد. از اینکه ما را تا انتهای مقاله همراهی کردید، بسیار سپاسگزاریم.
بیشتر بخوانید: وکیل دعاوی بانکی
