حق حبس چیست؟

آنچه در این مقاله می خوانید

حق حبس یعنی چه؟

حق حبس از جمله حقوقی است که در بیشتر نظام های حقوقی دنیا پذیرفته و در کنوانسیون های بین المللی نیز از آن یاد شده است. بنابراین می توان گفت که این حق از جنبه ی بین المللی نیز برخوردار است. به طوری که در بسیاری از کشورها از این حق به عنوان قاعده ی حقوقی یاد می شود. حال که به اهمیت این حق پی بردید، بهتر است اطلاعات بیشتری را در این زمینه کسب نمایید. برای این منظور می توانید در ادامه با ما همراه شوید.

حق حبس چیست؟

اگر بخواهیم به یکی از حقوق مورد تاکید در قانون مدنی اشاره کنیم، می توان از حق حبس یاد کرد. بر اساس این حق طرفین یک قرارداد می توانند انجام تعهد خود را موکول به انجام تعهد طرف دیگر نمایند. این امر علاوه بر اجرایی شدن در امور خرید و فروش در امر ازدواج نیز قابل اجرا خواهد بود. برای درک بیشتر و بهتر این موضوع می توان به ماده ی ۳۷۷ از قانون مدنی اشاره کرد. بر اساس این ماده: هر یک از طرفین اعم از مشتری یا بایع حق دارند از تسلیم ثمن یا مبیع خودداری نمایند تا طرف مقابل اقدام به تسلیم نماید مگر اینکه ثمن یا مبیع موجل باشد. در این صورت هر کدام از ثمن یا مبیع که حال باشد، باید تسلیم گردد.

بر اساس تعریف قانونی برای حق حبس، این حق، حقی است که برای طرفین در قرارداد در نظر گرفته شده است و بر اساس آن اجرایی شدن تعهد یک فرد مشروط بر اجرایی شدن تعهد فرد دیگر می باشد. همانطور که ذکر شد از این حق جهت پرداخت مهریه نیز استفاده می شود. این حق اصطلاحی فقهی و حقوقی است که از دامنه ی گسترده ای برخوردار می باشد. این حق در قوانین مختلف با عبارت های متفاوتی بیان شده است. از عبارت های تسلیم شده در این زمینه می توان به حق احتباس، حق امتناع و … اشاره نمود. با توجه به این تفاسیر، استفاده از مشاوره های تخصصی در این زمینه بسی هوشمندانه خواهد بود.

گروه وکلای نیک داد آماده پذیرش انواع پرونده های حقوقی در شهریار و اندیشه می باشد.

حق حبس در قانون مدنی

اگر به ماده ی ۱۰۸۵ از قانون مدنی مراجعه نمایید، می توانید شاهد تعریف دقیقی از حق حبس باشید. بر اساس این ماده ی قانونی زن می تواند تا زمانی که مهر را از همسر خود دریافت نکرده باشد، از ایفای وظایف خود در مقابل شوهر امتناع کند. البته این امر بر اساس شرایط خاص قابل اجرا خواهد بود. لازم است بدانید که امتناع کردن زن در این شرایط به معنی عدم دریافت نفقه نخواهد بود. بنابراین شوهر باید نفقه وی را نیز پرداخت کند.

شرایط حق حبس

برای محقق شدن حق حبس نباید برای تعهدات، زمان خاصی تعیین شده باشد و در حال باشند. مهم ترین شرط برای محقق شدن این حق، همزمان بودن تعهدات طرفین و موجل نبودن آنها است. در صورتی که این تعهدات موجل باشند، هر دو تعهد باید اجل یکسانی را در بر داشته باشند. در صورتی که موعد مقرر همزمان نباشد، این حق برای طرفی که موعد تعهد او دیرتر است، قابل اجرا خواهد بود.

حق حبس فقط قابلیت اجرا در عقود معوض را در بر دارد. در عقودی که غیر معوض هستند فقط می توان شاهد یک تعهد بود. بنابراین این حق قابلیت اجرا را در بر نخواهد داشت. در عقود معوض دو کار در برابر دو تعهد انجام می پذیرد. برای نمونه فردی تعهد به تعمیر تلویزیون نمونده و فرد دیگر تعهد به پرداخت پول برای تعمیر می نماید.

حق حبس قابلیت اجرایی برای دو عوض اصلی و یا دو تعهد خواهد بود. در این تعهدات به کلیات اشاره شده و از جزئیات چشم پوشی شده است. به این نحو که در یک قرارداد بین مالک و مستاجر، اجاره بها فقط برای اجاره خانه دریافت می شود و پرداخت آن تعهدی برای انجام تعمیرات توسط مالک نخواهد بود مگر در موارد خاص.

بیشتر بدانید: بهترین وکیل مهریه در شهریار و اندیشه

استثنائات حق حبس

شرط محقق شدن حق حبس در برخی از موارد با استثنا یا تعدیل مواجه شده است. از استثنائات در این حق می توان به موارد زیر اشاره کرد:

  • این حق در امر ازدواج زمانی قابل اعمال است که مهر در عقد و نکاح تعیین شده باشد. در صورتی که در نکاح و عقد مهریه تعیین نشده باشد، از این امر خارج خواهد بود.
  • بر اساس ماده ی ۵۸ از کنوانسیون بیع بین المللی، خریدار حق دارد قبل از پرداخت ثمن (بها، پول، قیمت) کالای خریداری شده را وارسی نماید. بر اساس این ماده خریدار حق دارد تا زمانی که امکان وارسی کالا به وی داده نشد، از پرداخت پول امتناع کند.
  • بر اساس ماده ی ۷۵ از کنوانسیون شاهد یک استثنای دیگر در فروش کالای نسیه خواهیم بود. بر اساس این ماده هیچ کدام عوضین قرارداد نباید مدت دار و موجل باشند. در صورتی که در فروش کالای نسیه پرداخت بهای کالا به صورت مدت دار می باشد.

حقوق زوجه در زمان استفاده از حق حبس

حق حبس زوجه

از حقوق و مزایای استفاده از حق حبس برای زوجه می توان به موارد زیر اشاره کرد:

  • استفاده از حق حبس به معنی عدم پرداخت نفقه نیست. به طوری که اگر زوج از پرداخت نفقه در مدت حق حبس امتناع ورزد زوجه می تواند نسبت به عدم پرداخت نفقه اقامه دعوای کیفری نموده و نفقه را نیز از زوج دریافت نماید.
  • در مدت زمان استفاده از حق حبس توسط زوجه، نفقه نیز به وی تعلق خواهد گرفت.
  • اگر پرداخت مهریه از سوی مرد به صورت اقساطی باشد، حق حبس زن تا زمان پرداخت آخرین سکه از مهریه پا بر جا می ماند.
  • ایفای وظایف زناشویی و تمکین خاص از سوی زوجه به اجبار هرگز امکان پذیر نخواهد بود.

شرایط ساقط شدن حق حبس

در برخی از شرایط خاص می توان شاهد ساقط شدن حق حبس بود. برای اینکه بتوان از این حق بهره مند شد، بهتر است این شرایط را شناخته و از اعمال آنها پرهیز نمایید. از شرایطی که این حق را ساقط می نمایند، عبارتند از:

  • در برخی از شرایط زوجه با تعیین مهلت برای پرداخت مهریه موافقت می کند. در این شرایط از حق حبس خود صرف نظر نموده و نمی تواند از این حق حتی در صورت انقضای مهلت پرداخت مهریه استفاده کند. مهم ترین شرط در این زمینه، حال بودن مهریه است. مهریه زمان دار یا موجل، امکان استفاده از حق حبس را برای زوجه در بر نخواهند داشت.
  • در برخی از مواقع و با وجود اختلاف نظر بین حقوق دانان، عندالاستطاعه بودن مهریه نیز می تواند سبب عدم بهره برداری از این حق به شمار برود. برای کسب اطلاعات بیشتر می توانید با مشاوران متخصص مشورت نمایید.
  • بر اساس ماده ی ۱۰۸۶ از قانون مدنی، در صورتی که زن قبل از دریافت مهریه اقدام به ایفای وظیفه در مقابل شوهر و تمکین وی نماید، دیگر نمی تواند از این حق در مقابل وی استفاده کند.
  • در برخی از معاملات نبودن حق حبس در ضمن عقد قرارداد از جانب طرفین، سبب اسقاط این حق خواهد شد.
  • در مواردی که به حکم قانون و یا عرف، یکی از دو تعهد زودتر از دیگری انجام پذیرد، حق حبس دیگر وجود نخواهد داشت.
  • در مواردی که مبیع کلی و یا حواله ثمن در حکم واگذار کردن مبیع و ثمن است و سبب سقوط این حق می شود.

بیشتر مطالعه کنید: پرداخت نفقه و مهریه در عقد موقت چگونه است؟

آیا حق حبس زن با اعسار مرد از بین می رود؟

با ذکر بسیاری از نکات، به این امر مهم پی بردید که حق حبس یکی از مصادیق مهم دفاع متقابل طرفین به شمار می رود. اعسار به معنی تنگدستی و فقر است. در دانش حقوقی، افرادی که به سبب عدم دسترسی به اموال خود و یا عدم کفایت دارایی قادر به پرداخت بدهی و دیون خود نیستند، معسر شناخته می شوند. برای پی بردن به این امر می توانید به ماده ۵۰۴ از قانون آیین دادرسی مدنی مراجعه نمایید. در زمینه ی بهره‌ برداری از این حق برای زوج، به تاثیر اعسار زوج اشاره شده است. بر اساس این امر مهم، فقها نظریه ‌های متفاوتی را ارائه نموده‌اند. از جمله این نظریه ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

  • بسیاری از فقها بر این اعتقادند که اعسار زوج نمی تواند تاثیری بر روی حق حبس زوجه داشته باشد. بنابراین هرگز سبب از بین رفتن این حق زوجه نخواهد شد.
  • برخی از فقها نظری بر خلاف نظر فقهای دیگر داشته و معتقدند که اعسار زوج می تواند سبب از بین رفتن حق حبس زوجه گردد.
  • یکی از مهم ترین و اصلی ترین نظریه های موجود در این زمینه، نظریه تفصیلی بین جهل و علم زوجه است. بر اساس این نظریه در صورتی که زن از اعسار مرد آگاهی داشته باشد، این امر می تواند حق حبس را از بین ببرد. در حالی که اگر زن از اعصار مرد آگاهی کافی نداشته باشد و دادگاه حکمی بنا بر تقسیط مهریه ارائه کند، شاهد اسقاط حق حبس زوجه خواهیم بود.

در چه حالتی ممکن است حق حبس از زن سلب بشود؟

  1. یکی از مواردی که سبب سقوط حق حبس زوجه می شود این است که زوجه قبل از اقدام به ثبت درخواست دریافت مهریه، اقدام به تمکین خاص و یا عام زوج نماید. در این صورت زن فقط می تواند مهریه خود را از زوج دریافت کند.
  2. در صورتی زن می تواند از حق حبس خود استفاده کند که مهریه حال باشد. در صورتی که مهریه به صورت مدت دار (موجل) و یا عند الاستطاعه باشد، این حق از زن سلب می شود.

مقالات مرتبط

قبلی
بعدی

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

سه × 1 =