مالیات بر ارث و اقدامات لازم در این زمینه، یکی از مفاهیم و موضوعات بسیار مهم در قوانین مربوط به مالیات ها می باشد که از سوی مراجع ذیصلاح تعیین خواهند شد. از قوانین تنظیم شده در کشور ما، می توان به قوانین مربوط به مالیات ها اشاره کرد. مالیات بر ارث نیز نوعی از انواع مالیات ها است که با اصطلاحات قانونی خاص و پیچیده ای همراه می باشد. اگر بخواهیم به توضیح کامل و جامعی در این زمینه اشاره کنیم، باید ابتدا انواع مالیات ها را شناخته و بر اساس آن مالیات بر ارث را توضیح دهیم.
قانون مالیات بر ارث
همانطور که اشاره کردیم این قانون در طی سال ها مورد بررسی و تغییر و تحول قرار گرفته است. از قانون اصلاحی تنظیم شده در این زمینه، می توان به قانون مالیات بر ارث سال ۱۴۰۲ اشاره کرد که بر اساس آن مالیات بر ارث به این ترتیب محاسبه و تعیین می گردد:
- توجه به نسبت ورثه با متوفی
- توجه به نوع اموال و دارایی های متوفی
به این ترتیب هر چه میزان ارتباط وارث با متوفی بیشتر باشد، نرخ مالیات در نظر گرفته شده کاهش خواهد یافت. بر اساس قوانین تعیین شده برای مفهوم مالیات بر ارث و اقدامات لازم در این زمینه، هر کدام از طبقات وراث، مشمول نرخ مالیاتی مشخصی خواهند بود.
برای دریافت راهنمایی در زمینه انواع پرونده های حقوقی با گروه وکلای حقوقی نیک داد در ارتباط باشید.
انواع مالیات در قانون ایران
از انواع مالیات ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱- مالیات های مستقیم:
از این مالیات ها با عنوان مالیات بر درآمد و یا مالیات عملکرد نیز یاد می شود. تمامی مالکان حقیقی و یا حقوقی، موسسات و … مشمول این مالیات هستند. این مالیات بر اساس درآمد و دارایی افراد تعیین می شود.
۲- مالیات های غیر مستقیم:
مالیات هایی که به طور غیر مستقیم پرداخت می شوند و پرداخت کننده ی آنها معین و مشخص نیست. مالیات های غیر مستقیم یکی از فرآیندهای بسیار مهم برای شناخت مالیات بر ارث و اقدامات لازم در این زمینه، پی بردن به مفهوم مالیات بر ارث است. این مالیات در زیر مجموعه مالیات های مستقیم قرار می گیرد. پس از فوت یک شخص، اموال منقول و غیرمنقول و ماترک باقی مانده از وی بین وراث تقسیم می گردد.
به این ترتیب هر کدام از وراث بنا به میزان خویشاوندی خود با متوفی، از اموال تعیین شده ای بهره مند می گردند. هر کدام از وراث بنا به میزان سهم خود از ماترک و یا اموال متوفی، موظف به پرداخت مالیات بر ارث خواهند بود. این قانون در سال ۱۳۱۶ در کشور ما به تصویب رسیده است. سپس در طی سال های مختلف دستخوش تغییراتی شده و هم اکنون با توجه به مواد قانونی و تبصره های مشخص در دسترس قرار گرفته است. تغییرات انجام شده در این قانون مربوط به سال ۱۳۹۵ می باشند.
در بیان توضیح دیگر برای مالیات بر ارث می توان گفت که این مالیات نوعی از مالیات بر دارایی افراد می باشد که بر:
- اموال پیدا شده
- اموال انباشت شده
- اموال به ارث رسیده
تعلق می گیرد. مالیات بر ارث از روش های قانونی دولت برای تعدیل ثروت شناخته شده است. از این ساز و کار در کشورهایی استفاده می شود که اختلافات طبقاتی فاحشی در آنها حکم فرما است.
بیشتر مطالعه کنید: مراحل انحصار وراثت چیست؟
افراد مشمول مالیات بر ارث
بر اساس قانون فقط برخی از وراث به عنوان افراد مشمول مالیات بر ارث شناخته می شوند. طبق ماده ۱۸ از قانون مدنی وراثی که مشمول پرداخت مالیات هستند در ۳ دسته ی زیر قرار می گیرند.
- پدر، مادر، زن، شوهر، اولاد، نوه (وراث طبقه اول)
- اجداد، خواهر، برادر، اولاد آنها (وراث طبقه دوم)
- دایی، عمو، عمه، خاله و اولاد آنها (وراث طبقه سوم)
بر اساس قانون بیشترین نرخ مالیات (که ۴ برابر وراث طبقه اول است) برای وراث طبقه سوم در نظر گرفته شده است. نرخ مالیاتی که برای وراث طبقه دوم نیز تعیین شده است، ۲ برابر وراث طبقه اول می باشد. نکته مهم دیگر محاسبه و دریافت مالیات بر اساس قوانین تنظیم شده در سال ۱۳۹۵ می باشد. لازم به ذکر است که اموالی که به وراث طبقه اول و دوم شهدای انقلاب تعلق می گیرد مشمول پرداخت مالیات نخواهند بود.
میزان مالیات بر ارث
با توجه به تغییرات ایجاد شده در مالیات بر ارث باید اطلاعات کاملی را نسبت به آنها کسب نمود. هر کدام از اموال و ماترک به جا مانده از متوفی بر اساس قوانین مشخصی مشمول مالیات می شوند. از نرخ مالیات های تعیین شده برای اموال مختلف متوفی می توان از موارد زیر یاد کرد:
اموال مشمول مالیات | پرداخت مالیات از جانب طبقه اول وراث | پرداخت مالیات از جانب طبقه دوم وراث | پرداخت مالیات از جانب طبقه سوم وراث |
مالیات املاک مسکونی | ۷.۵ درصد | ۱۵ درصد | ۳۰ درصد |
مالیات املاک تجاری | ۳ درصد | ۶ درصد | ۱۲ درصد |
مالیات املاک اداری | ۳ درصد | ۶ درصد | ۱۲ درصد |
مالیات سپرده بانکی | ۳ درصد | ۶ درصد | ۱۲ درصد |
مالیات طلا | ۱۰ درصد | ۲۰ درصد | ۴۰ درصد |
مالیات خودرو | ۲ درصد | ۴ درصد | ۸ درصد |
مالیات سهام بورسی | ۰.۷۵ درصد | ۱.۵ درصد | ۳ درصد |
مالیات سهام غیر بورسی | ۶ درصد | ۱۲ درصد | ۲۴ درصد |
مالیات سپرده های غیر مجاز، حق امتیاز و … | ۱۰ درصد | ۲۰ درصد | ۴۰ درصد |
موارد معافیت از مالیات
در برخی از موارد شاهد معافیت اموال از پرداخت مالیات خواهیم بود. از این موارد می توان به نمونه های زیر اشاره کرد:
- بیمه های عمر و زندگی
- هزینه کفن و دفن
- وجوهی که از سوی موسسات بیمه و یا کارفرما پرداخت می شوند.
- مطالباتی با عنوان خسارت اخراج، بازخرید خدمت و …
- وجوه بازنشستگی و مزایای پایان خدمت
- خسارت دیه و فوت
- بدهی های متوفی
- اثاث البیت محل سکونت
فرار از مالیات بر ارث چه عواقبی دارد؟
یکی از اندیشه های چالش برانگیز در مفهوم مالیات بر ارث، فرار از پرداخت این مالیات است. برخی از وراث به دنبال استفاده از راهکارهای فرار از پرداخت مالیات به صورت قانونی می باشند. راهکارهای متفاوتی در این زمینه ارائه شده اند که یکی از کاربردی ترین آنها، انتقال تمام اموال و دارایی های متوفی به ورثه می باشد. این فرآیند باید بر اساس اصول و قواعد خاصی انجام پذیرد. گاهی شرایط مناسب برای انجام انتقال وجود ندارد. بنابراین افرادی که به دنبال فرار از پرداخت مالیات به صورت قانونی هستند، بهتر است از مشاوره های تخصصی استفاده کنند. حال اگر فردی از بین وراث به صورت غیرقانونی از پرداخت مالیات بر ارث سرباز بزند، با مجازات قانونی مواجه خواهد شد.
افراد مشمول مالیات بر ارث موظف هستند که به مدت ۳ ماه اظهارنامه مربوطه را ارائه کنند. در غیر این صورت برای افراد حقیقی، شاهد اجرای مجازات تعزیری درجه ۶ خواهیم بود. همچنین اشخاص حقوقی نیز با منع فعالیت و یا منع صدور اسناد و مدارک تجاری مواجه خواهند شد.
اظهارنامه مالیات بر ارث چیست؟
اظهارنامه مالیات بر ارث یک فرم تنظیم شده از سوی وراث می باشد که به اداره امور مالیات ارائه می گردد. بر اساس قانون در صورتی که ورثه بخواهند اموال متوفی را تقسیم نموده و یا اقدام به انتقال آنها نمایند، باید مالیات مشخصی را به دولت پرداخت کنند. پرداخت مالیات به دولت باید با استفاده از فرم اظهارنامه صورت پذیرد. تمامی اموال متوفی (به جز برخی از آنها) شامل پرداخت مالیات هستند. برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه می توان به ماده ۲۶ از قانون مالیات های مستقیم مراجعه کرد.
تنظیم اظهارنامه مالیات بر ارث بر اساس اصول و قواعد خاصی انجام می پذیرد. این فرم مخصوص دربردارنده ی اطلاعات دقیق و کاملی از اموال متوفی با تعیین ارزش اموال بر اساس روز و زمان فوت و همچنین تمامی بدهی ها و مطالبات وی است. بنابراین توجه به زمان ثبت این اظهارنامه امری ضروری خواهد بود. مدت زمان تعیین شده برای ثبت نام این اظهارنامه مالیاتی حداکثر تا یک سال پس از تاریخ فوت متوفی می باشد.
جرایم عدم تسلیم اظهارنامه مالیات بر ارث چیست؟
یکی از موارد بسیار مهم در مالیات بر ارث و اقدامات لازم در این زمینه پرداخت مالیات پس از دریافت گواهی انحصار وراثت می باشد. در صورتی که وارثان اقدام به دریافت گواهی انحصار وراثت نموده و از پرداخت مالیات بر ارث سرباز زنند، باید برای هر ماه تاخیر اقدام به پرداخت ۲.۵ درصد مبلغ مالیات نمایند. این مبلغ به عنوان مبلغ جریمه از سوی قانون در نظر گرفته شده است. لازم به ذکر است که جریمه عدم ارسال اظهارنامه شامل عفو و یا تخفیف نخواهد بود. در صورتی که فرد بر اساس مدارک و مستندات ارائه شده توانایی عدم پرداخت را اثبات نماید، می تواند پرداخت آن را به صورت اقساطی انجام دهد.
مدارک مورد نیاز برای تشکیل پرونده مالیات بر ارث
برای طی کردن فرآیند مالیات بر ارث آماده سازی مدارک، امری مهم و ضروری است. بر اساس ماده ۲۶ از قانون مالیات های مستقیم، مدارکی که باید برای تشکیل پرونده مالیات به مراجع ذیصلاح ارائه داد عبارتند از:
- گواهی انحصار وراثت
- گواهی فوت
- مدارک کامل شناسایی متوفی و وراث (مانند شناسنامه و کارت ملی)
- تکمیل فرم اظهارنامه توسط وراث
- مدارک کامل حاکی از محل سکونت متوفی (مانند اجاره نامه، قبض برق، سند و غیره که به نام متوفی باشد)
- مدارک کامل مربوط به تمامی اموالی که در اظهارنامه ذکر شده اند.
همانطور که می دانید آماده سازی و ارائه مدارک مورد نیاز مهم ترین گام در این زمینه می باشد. بنابراین برای آماده سازی دقیق و سریع مدارک مورد نیاز می توانید از دانش کارشناسان کاربلد حرفه ای استفاده کنید.
بیشتر بدانید: در چه شرایطی به فرزند نامشروع ارث تعلق می گیرد؟
تکلیف فیش حج متوفی چه می شود؟
بر اساس برخی از فتواها و مواد قانونی به تصویب رسیده، فیش حج پس از فوت متوفی به ورثهی وی منتقل می شود. در صورتی که وصیت میت بر مستقر بودن حج باشد، باید برای او نایب گرفته شود. در صورتی که یکی از وراث بخواهد این سفر را بر عهده بگیرد، باید مابقی وراث راضی باشند.
برای پرداخت مالیات بر ارث به کجا مراجعه کنیم؟
یکی از فرآیندهای مهم برای پرداخت مالیات بر ارث و اقدامات لازم در این زمینه، شناخت محل تعیین شده برای پرداخت مالیات است. نکته بسیار مهم در این زمینه، توجه به محل زندگی متوفی است. صالحترین اداره مالیات برای رسیدگی به امور مالیات بر ارث، اداره مالیاتی است که در حوزه محل زندگی متوفی واقع شده است.