اثبات زوجیت در برخی از طرح دعواها امری لازم و ضروری به شمار می رود. با مراجعه به ماده ی ۹۹۳ از قانون مدنی به ضرورت ثبت ازدواج (چه به صورت رسمی و چه به صورت موقت) اشاره شده است. در برخی از موارد شاهد هستیم که زوجین به دلایل مختلف از ثبت ازدواج خود امتناع می ورزند. عدم ثبت ازدواج می تواند پیامدهای بسیار زیان بخشی را به همراه داشته باشد. از جمله این پیامدها عبارتند از:
- عدم پرداخت حق و حقوق مالی
- عدم پرداخت سهم الارث توسط وراث پس از فوت همسر
- انکار زوجیت طرفین توسط اولاد
- انکار رابطه ی زوجیت از سوی یکی از طرفین
و بسیاری از موارد دیگر. بنابراین بسیاری از قانونگذاران خبره در زمینه اثبات زوجیت به ثبت ازدواج در مراکز تعیین شده اشاره کرده اند. این امر سبب می شود که زوجین در برابر یکدیگر تعهدات تعیین شده را اجرا نموده از مسئولیت های خاصی در شرایط مختلف برخوردار باشند.
شما می توانید برای دریافت مشاوره و راهنمایی درباره اثبات زوجیت با گروه وکلای خانواده نیک داد در ارتباط باشید.
اثبات زوجیت به چه معناست؟
منظور از اثبات زوجیت استفاده از شرایطی است که زن یا مرد تلاش می کند تا ازدواج خود را با طرف مقابل اثبات نماید. این فرآیند زمانی ایجاد می شود که زوجه یا زوج پس از عقد، رابطه ی زوجیت خود را انکار کند. این موضوع می تواند در زوجیت موقت یا دائم ایجاد گردد.
به طور کلی قانون زمانی یک ازدواج را رسمی تلقی می کند که نکاح بر اساس ماده ی ۹۹۳ از قانون مدنی در بین آنها انجام پذیرد. یک ازدواج زمانی قانونی و رسمی است که در دفاتر ثبت احوال، ثبت شده باشد. اگر ازدواج به هر دلیلی در دفاتر به ثبت نرسیده باشد، مسئولیت کیفری و حقوقی را برای زوجین در بر دارد. مهمترین پیامد عدم ثبت ازدواج، انکار وجود رابطه و ازدواج توسط هر یک از طرفین می باشد. در صورت بروز انکار ازدواج از سوی یکی از طرفین، طرف دیگر باید رابطه زوجیت خود را به اثبات برساند. اصطلاحا به این فرآیند اثبات زوجیت گفته می شود.
این موضوع از جمله موضوعاتی است که مربوط به دادگاه خانواده بوده و در این دادگاه مورد بررسی قرار می گیرد. برای طرح این دعوا در دادگاه صالح، باید مراحل خاصی را سپری کنید که از تنظیم دادخواست آغاز شده و ادامه می یابد.
اثبات زوجیت موقت
اثبات زوجیت موقت کمی دشوارتر و پیچیده تر از اثبات زوجیت دائم می باشد. برای اثبات این امر به برخی از مدارک مهم و ضروری نیازمند خواهید بود. همانطور که می دانید در زوجیت موقت سند ازدواج و شهادت شهود وجود ندارد. اغلب افرادی که تن به ازدواج موقت می دهند به دلیل انجام مخفیانه ازدواج، از شهادت شهود و سند ازدواج برخوردار نخواهند بود. در نتیجه اثبات ازدواج های موقت کمی دشوارتر می باشد. با توجه به این امر استفاده از اسناد و مدارک دیگر برای اثبات ازدواج موقت لازم و ضروری تلقی می گردد. البته برخی از مدارک و اسناد، با عدم ارزش اثباتی از سوی مراجع ذیصلاح مواجه خواهند شد، اما در مواردی می توانند یقین قاضی را به همراه داشته باشند. این مدارک عبارتند از:
- سکونت مشترک طرفین
- وجود پیام ها و مکالمات
- تحقیقات محلی از همسایگان
بیشتر مطالعه کنید: چه زمانی فریب در ازدواج جرم محسوب می شود؟
اثبات زوجیت دائم با متوفی
در زمانی که یکی از طرفین (در ازدواج های به ثبت نرسیده ی دائم) فوت کند و طرف مقابل به دنبال دریافت حق و حقوق خود باشد، می تواند از روش های اثبات زوجیت استفاده کند. این طرح دعوا در دادگاه زمانی ایجاد می شود که ورثه اقدام به انکار وجود ازدواج نموده و حق و حقوق طرف مقابل را ارائه ندهند. همانطور که می دانید پس از فوت یکی از زوجین، طرف دیگر یکی از وراث قانونی وی شناخته شده و از حق و حقوق قانونی برخوردار است.
اگر زوجین ازدواج کرده و عقد آنها در جایی به ثبت نرسیده باشد، پس از فوت یکی از طرفین، طرف مقابل می تواند به دادگاه مراجعه کرده و ادعای خود را به اثبات برساند. توجه داشته باشید که شکایت قانونی که خواهان به دادگاه ذی صلاح ارائه می نماید، بر علیه ورثه متوفی خواهد بود. لازم است بدانید که یکی از شروط مهم برای رسیدگی به این دعوا، سوگند خوردن خواهان می باشد. در صورتی که خواهان از سوگند خوردن امتناع ورزد، حق وی به طور کامل ساقط خواهد شد.
روش های اثبات زوجیت
- اقرار: یکی از مهمترین راهکارها برای اثبات زوجیت، اقرار است. مفهوم اقرار در قانون بیان کردن حقیقت به ضرر خود و به حق دیگری می باشد. به طور کلی در صورتی که دو طرف در ازدواج به این امر اقرار نمایند، قانون ازدواج آنها را ثابت شده تلقی کرده و نیازی به ارائه روش های دیگر نیست.
- سند کتبی: سند کتبی می تواند رسمی و یا معمولی باشد. اگر ازدواج موقت از شروط ضمن عقد و توافق طرفین برخوردار بوده و زوجه باردار باشد، سند رسمی ازدواج صادر خواهد شد. این در حالی است که در ازدواج دائمی، سند باید در ابتدا صادر شده و تبصره ای برای عدم ثبت آن وجود نخواهد داشت. در صورتی که ازدواج دائم به ثبت نرسیده باشد، مرد محکوم به پرداخت جزای نقدی و حبس خواهد بود. اگر سند رسمی برای ازدواج وجود داشته باشد، اثبات زوجیت به راحتی انجام می پذیرد. همچنین وجود یک دست نوشته بین زوجین نیز می تواند فرایند اثبات را سهولت بخشد.
- شاهدین: همانطور که می دانید برای جاری شدن صیغه عقد به صورت شرعی، باید دو شاهد وجود داشته باشد. شاهدین می توانند برای اثبات زوجیت شهادت دهند. تعداد شهود دو مرد است. در غیر این صورت یک مرد و دو زن می باشند.
- سوگند یاد کردن: از دیگر دلایل اثبات زوجیت که نقش کمرنگی دارد، سوگند است. سوگند به دو دسته ی سوگند مدعی و منکر، قابل اجرا است.
- معاشرت و همزیستی: در جامعه اسلامی زندگی کردن یک زن و مرد و داشتن خلوت در یک خانه، دال بر زن و شوهر بودن آنها است.
- وجود فیلم، عکس و صد: ااز دیگر ادله های مناسب برای اثبات زوجیت، وجود صدا، فیلم و یا عکس می باشد. برای مثال وجود عکس و یا ویدیویی از لحظه عقد.
مدارک لازم برای اثبات زوجیت
به طور کلی مدارکی که برای اثبات زوجیت به آنها نیاز دارید عبارتند از:
- شناسنامه و مدارک شناسایی مربوط به خواهان
- شهادت شهود
- سند ازدواج خواهان و خوانده (عادی یا رسمی)
- صورت جلسه ازدواج و یا اقرار خوانده
- جلب نظر کارشناس
- درخواست سوگند
- درخواست استعلام
- تحقیقات میدانی و محلی
در نظر داشته باشید که وجود مدارک دقیق و صحیح در این زمینه، بسی ضروری خواهد بود. بنابراین یکی از راهکارهای کلیدی در این زمینه، استفاده از دانش کارشناسان خبره و باتجربه است.
مرجع رسیدگی به دعوای اثبات زوجیت
بر اساس مقررات و قوانین به تصویب رسیده برای رسیدگی به دعوای اثبات زوجیت، دادگاه خانواده صالح ترین مرجع در این زمینه شناخته شده است. این دادگاه ها در بسیاری از شهرستان ها به منظور رسیدگی به دعاوی و امور خانوادگی تشکیل شده است. در شهرستان هایی که این دادگاه ها تشکیل نشده اند، دادگاه های حقوقی و عمومی این وظیفه را بر عهده دارند.
بیشتر مطالعه کنید: حکم خیانت زن شوهردار چیست؟
مرجع رسیدگی افراد مقیم خارج از کشور
در موضوع رسیدگی به دعوای اثبات زوجیت برای افرادی که در خارج از کشور زندگی می کنند، می توان به مواد قانونی ۱۴ و ۱۵ از قانون حمایت از خانواده اشاره کرد. در این مواد قانونی، صالح ترین مرجع برای رسیدگی به دعاوی خانوادگی مشخص شده اند. بر اساس ماده ۱۴ از قانون حمایت از خانواده، زمانی که یکی از زوجین در خارج از کشور مقیم باشد و طرف دیگر در ایران، دادگاه محلی که طرف دیگر در ایران در آن اقامت دارد، صالح ترین مرجع برای رسیدگی به امور خانوادگی تلقی می گردد.
اگر هر دو زوجین در خارج از کشور مقیم باشند اما یکی از طرفین سکونت موقتی در ایران داشته باشد، صالح ترین دادگاه، دادگاه محل سکونت موقت طرف مقابل (در ایران) می باشد. حال در صورتی که هر دو طرفین در ایران سکونت نداشته باشند، صالح ترین دادگاه دادگاه شهرستان تهران است. این موضوع در حالی قابل اجرا خواهد بود که زوجین برای اقامه طرح دعوای خود محل دیگری را انتخاب نکرده باشند.
همچنین بر اساس ماده ۱۵ از قانون حمایت از خانواده زمانی که ایرانیان در خارج از کشور اقامت داشته باشند، می توانند دعاوی خانوادگی خود را در مراجع صلاحیت دار و محاکم محل اقامت خویش نیز مطرح نمایند. احکامی که در این مراجع تعیین شده باشند، قابلیت اجرا در ایران را ندارند، مگر در مواردی خاص.
دادخواست اثبات زوجیت
یکی از مهم ترین فرآیندها برای اثبات زوجیت ارائه دادخواست به همراه مدارک مربوط به دادگاه صالح می باشد. نحوه تنظیم و نگارش دادخواست مورد نظر می تواند تاثیر بسزایی بر روی روند رسیدگی پرونده در مراجع قضایی داشته باشد. با توجه به اهمیت فوق العاده دادخواست و نحوه نگارش آن، بسیاری از افراد تنظیم و نگارش آن را به کارشناسان کاربلد واگذار می نمایند. این دادخواست در بر دارنده ی بسیاری از موارد مهم و روشن کننده برای دادگاه است که بر روی جلب نظر قاضی تاثیر بسیار زیادی خواهد داشت.
دلایل ارائه دادخواست
برای ارائه ی دادخواست اثبات زوجیت به برخی از دلایل مهم و ضروری نیازمند هستید. به طور کلی این ادله در دو دسته ی:
- عام
- خاص
- قابل تفکیک خواهند بود. بر اساس ماده ی ۱۲۵۷ از قانون مدنی، مهم ترین دلایل برای اثبات دعوی عبارتند از:
- اقرار (در مواد ۱۲۵۹ الی ۱۲۸۳ از قانون مدنی به آنها اشاره شده است.)
- شهادت شهود (در قانون از آن با عنوان بینه ی شرعی یاد شده است.)
- اماره
- قسم
دلایل ذکر شده از جمله دلایل عمومی برای اثبات زوجیت تلقی می گردند. از دلایل خاص برای اثبات ازدواج می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- شیاع و استفاضه
- مساکنت و معاشرت
نمونه دادخواست
از مهم ترین اطلاعاتی که در دادخواست اثبات زوجیت به ثبت می رسند عبارتند از:
- مشخصات خواهان
- مشخصات خوانده
- مشخصات نماینده قانونی یا وکیل در صورت برخورداری از خدمات آنها
- بیان موضوع یا خواسته و بهای آن
- دلایل و همچنین منضمات دادخواست
- شرح دادخواست