نیابت در لغت به معنای این است که از شخص دیگری بخواهید به نمایندگی از شما و برای شما کاری را انجام دهد. وکالت یک نوع نیابت است که موکل به وکیل خود می دهد. وکیل به نیابت از موکل به دادگاه و دیگر مراجع قضایی می رود و امور مربوط به موکل را به جای او انجام می دهد. حال اگر این نیابت به جای اینکه از شخصی به شخص دیگر منتقل شود از یک دادگاه به دادگاه دیگر داده شود نیابت قضائی نامیده می شود.
گاهی اوقات ممکن است بازپرس برای صدور حکم در دادگاه به نتایج تحقیقات و بررسی های محلی نیاز داشته باشد. همچنین گاهی اوقات بازپرس می خواهد اقداماتی نظیر جمع آوری آلات جرم از محل وقوع جرم را انجام دهد یا شهادت شهود را بشنود ولی به دلیل فاصله جغرافیایی این امر میسر نمی شود. مقام قضائی می تواند به مقام قضائی دیگری که در شهر دیگر قرار دارد نیابت قضائی بدهد تا امور مربوطه در آن دادگاه انجام شود.
مثلا اگر جرمی در شهر اصفهان رخ دهد، دادگاه حوزه قضائی اصفهان صلاحیت رسیدگی به جرم را دارد. اگر فردی که در صحنه وقوع جرم حاضر بوده است در شهر تبریز باشد و امکان حضور در دادگاه اصفهان را نداشته باشد، از طرف حوزه قضائی اصفهان به حوزه قضائی تبریز نیابت داده می شود که اظهارات شاهد را ثبت کرده و گزارش آن را به اصفهان ارسال کنند.
هدف از نیابت قضایی چیست؟
به طور کلی نیابت قضائی زمانی داده می شود که پرونده در دادگاه محلی تشکیل شود که امکان برخی رسیدگی های قانونی را ندارد. رسیدگی به مواردی مانند استماع شهادت شهود، بازجویی از متهم، جمع آوری اطلاعات محلی و … ممکن است در دادگاه مبدا امکان پذیر نباشد. دادگاه محلی صلاحیت رسیدگی به این قبیل موارد را دارد. بنابراین دادن نیابت قضایی روند دادرسی را تسهیل کرده و زمان و هزینه های مربوطه را کاهش می دهد.
گروه وکلای نیک داد آماده پذیرش انواع پرونده های قضایی در شهریار و اندیشه می باشد.
انواع نیابت قضائی کدام اند؟
نیابت قضائی از نظر محدوده اختیارات محوله به دو دسته نیابت عام و نیابت خاص تقسیم می شود:
نیابت عام: اگر مقام قضائی تمام اقدامات قضائی مربوط به یک موضوع را از ابتدا تا انتها به یک دادگاه دیگر محول کند، به این نیابت، نیابت عام گفته می شود. در نیابت عام مقام قضائی به طور کامل اختیارات خود را به مقام قضائی دیگر واگذار می کند و خود در هیچ یک از مراحل دخالت نمی کند.
نیابت خاص: نیابت خاص زمانی داده می شود که تنها یکی از اقدامات قضائی یا بخشی از آنها به حوزه ی دیگر محول شود.
از نظر محدوده جغرافیایی نیابت قضائی به دو صورت داخلی و بین المللی می باشد:
نیابت قضائی داخلی: نیابت قضائی داخلی بین دو حوزه جغرافیایی مختلف یا دو شهرستان در داخل کشور انجام می شود. در نیابت قضایی داخلی هر دو دادگاه نیابت دهنده و نیابت گیرنده در داخل کشور هستند. نکته مورد توجه در این نوع نیابت این است که در نیابت قضائی داخلی دادگاه نیابت دهنده نمی تواند شعبه دادگاه نیابت گیرنده را انتخاب کند بلکه باید پرونده را به حوزه قضائی ارجاع دهد و رئیس آن حوزه قضائی شعبه مورد نظر برای ارجاع پرونده را تعیین می کند.
نیابت قضائی بین المللی: نیابت قضائی بین الملل بین دو کشور انجام می شود. موضوعی که برای دادن نیابت قضایی بین المللی باید به آن توجه کرد این است که بین دو کشور نیابت دهنده و نیابت گیرنده باید معاهده یا توافقی در این موضوع منعقد شده باشد و موضوع پرونده ای که نیابت داده می شود نباید بر خلاف قوانین کشور پذیرنده باشد.
موارد صدور قرار نیابت قضائی چیست؟
مواد ۱۱۹ تا ۱۲۱ قانون آیین دادرسی کیفری به موارد صدور قرار نیابت قضائی پرداخته است. در ماده ۱۱۹ این قانون آمده است: ” اگر تحقیق از متهم، استماع شهادت شهود و مطلع معاینه محل بازرسی از منازل و اماکن و اشیاء، جمع آوری آلات جرم و غیره یا هر اقدام دیگری خارج از حوزه قضائی محل ماموریت بازپرس لازم شود، وی با صدور قرار نیابت قضایی مطابق مقررات قانونی و ارسال اصل یا تصویر اوراق مورد نیاز پرونده و تصریح موارد، انجام آنها را از بازپرس محل، تقاضا می کند. این بازپرس در حدود مفاد نیابت اعطائی، موضوع نیابت را انجام می دهد.”
بنابر مفاد قانون فوق تمام مواردی که خارج از حوزه ی اختیار دادگاه مبدا باشد را می توان به یک دادگاه صالح دیگر تفویض کرد. تنها استثنا مربوط به زمانی است که مباشرت دادگاه رسیدگی کننده در صدور حکم لازم و ضروری باشد. در مواردی که قاضی می بایست مستقیما اقرار متهم و شهادت شهود را بشنود امکان دادن نیابت قضائی ممکن نیست.
اجرای نیابت قضایی چگونه است؟
وقتی بازپرس قرار نیابت قضائی را صادر کرد باید اصل مدارک مورد نیاز یا تصاویر آنها به همراه شرح موارد محوله به دادگاه مقصد ارسال شود. در این دادخواست از بازپرس درخواست می شود امور محوله را به انجام برساند. اگر قرار است برای متهم قرار تامین صادر شود بازپرس نیابت دهنده نوع تامین را صادر می کند و یا از بازپرس نیابت گیرنده درخواست می شود نوع تامین را معین کرده و آن را اعمال و اجرا کند.
اگر مدارک و مستنداتی که به دادگاه مقصد ارسال شده است نقص قانونی داشته یا برخی از مفاد قانون را رعایت نکرده باشد، به دادگاه نیابت دهنده بازگردانده می شود تا نواقص موجود رفع شوند. به هنگام تنظیم برگه نیابت مشخصات کامل طرفین دعوا، شهود، مطلعین و سمت قاضی نیابت دهنده باید به طور دقیق و خوانا ذکر شود. برگه نیابت قضائی باید از طریق دستگاه فکس و ظرف مدت ۳ روز به دادگاه مقصد ارسال شود.
بیشتر مطالعه کنید: چگونه در سامانه ثنا ثبت نام کنیم؟
تفاوت نیابت قضائی کیفری و مدنی در چیست؟
همان طور که گفته شد در مواد ۱۱۹ تا ۱۲۲ آیین دادرسی کیفری به موضوع نیابت کیفری پرداخته شده است. موضوع نیابت مدنی نیز در ماده ۲۹۰ آیین دادرسی مدنی آمده است. ماهیت نیابت قضائی که در آیین دادرسی کیفری آمده است با نیابت قضائی که در آیین دادرسی مدنی آمده است تفاوت چندانی ندارد و تنها در فرآیند اعطای نیابت تفاوت هایی وجود دارد. علاوه بر این نیابت قضایی کیفری مربوط به امور کیفری و در صلاحیت دادگاه های کیفری است. نیابت قضایی مربوط به امور مدنی و حقوقی و در صلاحیت دادگاه های مدنی می باشد.
مدت اعتبار نیابت قضائی چقدر است؟
به طور کلی مدت اعتبار نیابت قضائی را دادگاه مقصد بر اساس مدت زمانی که برای انجام پیگیری ها و انجام امور محوله مورد نیاز است تعیین میکند. مرجع قضائی مقصد باید فرصت کافی داشته باشد تا پیگیری های لازم را انجام داده و نتیجه را به دادگاه مبدا اعلام کند. به طور معمول مدت اعتبار نیابت قضایی بیش از ۳ ماه در نظر گرفته می شود. اگر کمتر از این زمان مورد نیاز باشد حتما باید به دادگاه مقصد اعلام شود. ممکن است مواردی در پرونده موجود باشند که باید در کمترین زمان ممکن انجام شوند. در این حالت بهتر است نیابت تحویل داده شده و نیابت جدید اخذ شود تا اعتبار نیابت از بین نرود.
وکیل نیابت قضایی چه کاری انجام می دهد؟
وکیل نیابت قضائی به شما برای تشخیص دادسرایی که صلاحیت نیابت قضائی مورد نظر را داشته باشد کمک می کند. در موضوعات مرتبط با دادسرای نیابت نیز شما را راهنمایی خواهد کرد. همچنین اگر بخواهید برای پیگیری امور مربوط به یک پرونده کیفری به یک مرجع قضائی دیگر نیابت بدهید وکیل نیابت قضایی این کار را برای شما انجام می دهد.
نمونه متن درخواست نیابت قضائی
قاضی محترم اجرای احکام مدنی دادگستری ……….
با سلام ، احتراما در خصوص کلاسه پرونده اجرایی ………. به استحضار می رساند نظر به اینکه اموال محکوم علیه در حوزه قضائی شهرستان ………. می باشد، با استناد به ماده ۲۰ قانون اجرای احکام مدنی درخواست صدور قرار نیابت اجرایی جهت توقیف اموال محکوم علیه و اجرای حکم را دارم. |
آدرس و نشانی مراجع نیابت قضایی در تهران
- نیابت قضائی و اجرای احکام مدنی(نیابت قضایی حقوقی): تهران، میدان فردوسی، بن بست شاهرود
- نیابت قضائی و اجرای احکام کیفری(نیابت قضایی کیفری): تهران، خیابان خیام، ضلع شمالی پارک شهر، خیابان شهید فیاض بخش
- نیابت قضائی و اجرای احکام شورای حل اختلاف (نیابت قضایی شورای حل اختلاف): تهران، خیابان شریعتی، نرسیده به خیابان بهار شیراز، نبش کوچه فرهاد ۲
2 پاسخ
سلام خدمت شما عرض کنم که بنده حدود یک ماه پیش از شخصی ازسایت دیوار که خودش را همدانی و آگاهی راتوسایت تهران زده بودیک مبلغ واریز کردم بابت این که اون وسیله گفته بودتواگاهی خودش که ماشین خودشون است ومیاره هیچی نیاوردباپیامک هم صدتابدوبیراه گفت وقتی من هم شکایت کردم مشخص شدکه طرف اصلأ هیچکدام از این شهرها نیست و ارومیه هست حالا من رفتم از دادگاه استان کردستان پرسو وجوکردم گفتن منتظر پاسخ حکم نیابت دادگاه اونجا هستن امامن میخواهم که طرف از ارومیه استان کردستان بیارن چه درخواست به بازپرسی بدم
باسلام
در صورتی که تحقیقاتی در ارومیه نیاز باشد، بعید هست که بازپرس شما در کردستان نیابت داده شده به ارومیه را منتفی نماید
بعد از انجام تحقیقات، جلب طرف و … پرونده به محل شکایت شما در کردستان برخواهد گشت
نگران نباشید
با این توضیح که همانطور که میدانید؛ دادسرای صالح، دادسرای محل وقوع جرم هست