چک برگهای است که امروزه کاربرد فراوانی در معاملات روزمره پیدا کرده است. این برگه از سمت بانک تحویل صادر کننده شده و میتواند دارای ارزش مالی در زمان مشخص شده ای از سمت صادر کننده باشد. چک باید پشتوانه مالی داشته باشد و این پشتوانه، حساب مالی صادرکننده چک (که میتواند شخص حقیقی و یا شخص حقوقی باشد)، است. در صورتی که موجودی حساب برای پاس شدن چک کافی نباشد چک برگشت میخورد و چک برگشتی قابلیت پیگیری دارد.
بیشتر مطالعه کنید: وکیل حقوقی در شهریار و اندیشه
همچنین لازم است که حساب مالی پشتوانه، جاری باشد. پس از صدور چک و رسیدن موعد مقرر برای پرداخت، چنانچه مبلغ کافی برای وصول در حساب صادرکننده چک موجود نباشد، یا حساب مسدود باشد، چک از سوی بانک برگشت خواهد خورد در این حالت لازم است که دارنده چک اقدامات و شکایت قانونی برای وصول چک برگشتی را طی کند. در صورتی که فرد دارنده چک مدت زمان زیادی برای وصول و اقدامات قانونی تاخیر داشته باشد، امکان وصول چک را به عنوان یک سند تجاری نخواهد داشت ولی امکان مطالبه آن به صورت یک سند عادی همچنان باقیست.
انواع شکایت قانونی چک برگشتی چیست؟
در حالت کلی صدور چک بلا محل از سمت شخص حقیقی یا حقوقی، میتواند جرم محسوب شود. انواع شکایت قانونی جهت چک برگشتی در دو حالت کیفری و حقوقی امکانپذیر است. در شکایت کیفری، همراه با پرداخت مبلغ چک، برای فرد صادرکننده، مجازات حبس نیز لحاظ میشود. در غیر اینصورت برای مواردی که اصطلاحا چک را حقوقی میکنند، تنها میتوان برای وصول مبلغ چک اقدام کرد و کیفرحبس شامل صادرکننده نخواهد شد.
چه عواملی موجب حقوقی شدن چک می شوند؟
- اولین شرط برای حقوقی شدن چک سفید امضا بودن آن است. اگر صادرکننده چک در دادگاه سفید امضا بودن آن را ثابت کند، چک حقوقی شده و تنها مبلغ آن وصول خواهد شد. شرط دوم وعده داشتن چک است. اگر این مورد در دادگاه ثابت شود، و تاریخ وصول چک به روز نباشد، چک حقوقی خواهد شد. البته توجه داشته باشید که چنانچه چک در زمان صدور بدون تاریخ باشد و تاریخ آن بعدها توسط دارنده و در زمان رجوع به بانک نوشته شده باشد، امکان شکایت کیفری از صادرکننده را نخواهید داشت.
- دومین عامل، نوشته شدن چک همراه با شرایطی خاص است. اگر بخواهیم مثال بزنیم، تصور کنید که چک برای وجه مالی نوشته شده باشد، اما شروطی برای پرداخت داشته باشد، مثلا شرط شده باشد که بعد از تحویل کالا و به نام زدن سند، دارنده چک امکان وصول آن را داشته باشد. با نوشته پشت چک یا استشهادیه و یا قولنامه میتوان وجود چنین شرطی را اثبات کرد. در صورت اثبات شرط در دادگاه، چک حقوقی شده و امکان شکایت کیفری آن از بین می رود.
- چکهای در وجه تضمین نوع دیگری از چکهای رایج است که حقوقی میشوند. با این وجود که چکها در مفهوم کلی برای وصول پول صادر میشوند، اما چکهای وجه تضمین تنها برای تضمین صادر میشوند. یعنی به عنوان ضمانت برای انجام یک کار گرو گذاشته میشوند. این نوعی وجود شرط است و باید مانند مورد قبل پشت چک قید شود. البته نکته مهم این است که حتی با وجود این شرط نیز امکان وصول چک برگشتی وجود دارد. اگر چک برای پرداخت بهره باشد نیز میتواند حقوقی شود. این نوع چکها معمولا برای پرداخت بهره ربا نوشته میشوند.
طرح شکایت برای چک بلامحل
قبل از هرچیز باید نوع شکایت خود را مشخص کنید که میخواهید کیفری و یا حقوقی باشد. در این حالت دادخواست را تنظیم کرده و به دادسرا تحویل خواهید داد. یک جلسه دادرسی انجام شده و حکم معمولا پس از یک هفته صادر میشود. هزینه دادرسی بستگی به مبلغ چک شما دارد. برای صادرهر دو طرف امکان اعتراض و درخواست تجدید نظر وجود دارد. در صورتی که شکایت حقوقی باشد، صادرکننده ملزم است که چک را پرداخت کند. در صورتی که چک پرداخت نگردد، اموال او توقیف خواهد شد. اگر شکایت کیفری باشد، جز پرداخت مبلغ امکان زندانی کردن متهم نیز وجود دارد.
مراحل شکایت از چک برگشتی
تا به اینجای کار با موضوعاتی در خصوص چک برگشتی آشنا شدیم. حال بررسی خواهیم نمود که به چه حالتی میتوانیم چک را برگشت بزنیم. در اولین مرحله که متوجه شدید صادرکننده چک شما مبلغ کافی برای پرداخت چک را در حساب خود ندارد، میتوانید چک را برگشت بزنید. علاوه بر این نیاز است که از بانک درخواست گواهی عدم پرداخت نمائید. توصیه میکنیم قبل از تمام این مراحل با صادرکننده چک تماس گرفته و او را از عدم پرداخت مطلع سازید. گاه ممکن است به علت فراموشی چک شما در موعد مقرر پاس نشود.
بیشتر بخوانید: رفع سوء اثر چک برگشتی چگونه انجام می شود
نکته مهم دیگر اقدام به موقع برای وصول چک است. شما برای برگشت زدن یک چک بلامحل تنها دو ماه فرصت دارید. گاه تصور میشود که این فرصت شش ماه است اما در واقع فقط دو ماه فرصت دارید که مراحل بانکی برای اعلام شکایت را طی کنید. چرا که امکان دارد همزمان تعداد چکهای برگشتی بالا باشد و در نتیجه فرصت کافی برای طی مراحل اداری را نداشته باشید.
مراجعه به اداره ثبت و مراجعه به محاکم قضایی دو راه موجود برای ثبت شکایت قانونی هستند. معمولا رایج است که برای شکایت از چک بلامحل به دادسرا مراجعه شود اما اداره ثبت در بخش دایره اجرای ثبت نیز اختیاراتی برای پیشبرد شکایت دارد. براساس ماده ۲۴۵ آییننامه اجرای مفاد اسناد لازمالاجرا، تقاضای اجرای چک از اداره ثبت بانک صادرکننده انجام میشود. یکسان بودن محل بانک و اداره لزوم داشته و امکان ثبت برای بانکی از شهر دیگر ممکن نیست. در مرحله بعد تقدیم مدارک مورد نیاز برای شکایت انجام خواهد شد. شکایت از چک برگشتی با ارائه گواهی عدم پرداخت و کپی برابر اصل چک انجام میشود. این مرحله ۴۸ ساعت تا لحظه صدور اجراییه زمان خواهد برد.
عواقب چک برگشتی. آیا چک برگشتی زندان دارد؟
بر طبق ماده ۷ قانون صدور چک، باتوجه به مبلغ چک مجازات حبس در نظر گرفته میشود. پس از اینکه در سامانه یکپارچه بانک مرکزی قابل پرداخت نبودن چک ثبت شود، سامانه بانک به صورت آنلاین به همه بانکها و موسسههای مالی و اعتباری اطلاع رسانی میکند. در این حالت تنها تا ۲۴ ساعت پس از اعلام سامانه، افتتاح هر نوع حساب و صدور کارت جدید بانکی برای فرد صادرکننده در هر بانکی وجود نخواهد داشت. همچنین همه حسابها و یا کارتهای بانکی و هر وجهی که به صادرکننده تعلق دارد مسدود میشود. به دنبال این پرداخت هر نوع تسهیلات بانکی و اعطای هر ضمانتنامه ارزی یا ریالی به فرد ممنوع بوده و اعتبار اسنادی، ارزی یا ریالی برای او افتتاح نخواهد شد.
مدت زمان رسیدگی به شکایت و استعلام شکایت چک
همانطور که گفتیم تنها تا دو ماه فرصت مراجعه و برگشت زدن چک را خواهید داشت و این زمان در بهترین حالت تا شش ماه قابل تمدید است. در مراحل اولیه شکایت که فرد دارنده چک برای وصول و پیگیری چک بلامحل خود به اداره ثبت میرود نیازی به پرداخت هزینه نخواهد داشت. در این حالت پس از ثبت شکایت و بعد از صدور اجراییه برای چک، اداره ثبت، اجراییه را به صادرکننده ابلاغ کرده و به اون مهلتی ده روزه برای پرداخت میدهد.
هزینه صدور اجراییه برای وصول چک
همانطور که گفتیم در اوایل وصول چک نیازی به پرداخت هزینه نخواهد بود. بعد از ابلاغ مدت زمان ده روزه به صادرکننده چک، اگر او از پرداخت آن امتناع بورزد یا تکلیف پرداخت را مشخص نکند، عملیات اجرایی برای استعلام اموال صادرکننده چک انجام خواهد شد. این اموال میتواند شامل اموال غیرمنقول، خودرو، حسابهای بانکی و سایر اموال باشد. در این پروسه اگر طی ۱۰ روز مهلت داده شده، چک پرداخت شود یا طرفین در شرایط خارج از اداره توافق کنند، هیچ مبلغی از هیچ یک از طرفین گرفته نخواهد شد. در غیر این صورت و در حالتی که صادرکننده چک در مهلت قانونی تعیین تکلیف نکند، نیم عشر معادل ۵ درصد نسبت به رقم صدور اجرایی کسر شده و به حساب خزانه واریز خواهد شد.
نکات مهم در خصوص ثبت شکایت از چک بلامحل
نکته مهم این است که روند دریافت هزینهها در محاکم قضایی با پرداخت هزینه دادرسی چک آغاز میشود. در اول کار ابتدا باید این هزینه پرداخت شود و پس از آن رسیدگی آغاز خواهد شد. در ادامه روند قاضی حکم را صادر کرده و در دایره اجرای احکام، اجرا میشود. اما همانطور که گفتیم این مورد برای اداره ثبت متفاوت است. مراجعین در ابتدای امر برای پیگیری چک هیچ وجهی واریز نمیکند و ترتیب روال مالی در اداره ثبت با محاکم قضایی بسیار متفاوت است.
یکی دیگر از رایجترین راههای ثبت شکایت چک برگشتی، شکایت کیفری است. در مورد شکایت کیفری نیز باید تا پیش از مدت شش ماه چک را برگشت زد و تا شش ماه پس از آن هم به دادسرا شکایت کیفری را ارائه داد. در صورتی که شکایت در زمان مقرر انجام نشود، نمیتوان شکایت کیفری را علیه صادرکننده تنظیم کرد و فقط باید از طریق ثبتی یا حقوقی اقدام نمود. این مورد در مورد چک سفید امضا متفاوت است. در این مورد امکان شکایت وجود ندارد. همچنین به عنوان نکته آخر در نظر داشته باشید که در قانون جدید افراد موظف به ثبت چک در سامانه هستند.
وکیل چک در شهریار اندیشه
با توجه به پیچیده بودن و زمانبر بودن مراحل شکایت از شخص یا شرکت صادره کننده چک، گروه وکلای نیک داد وکیل چک در شهریار اندیشه را به شما عزیزان پیشنهاد میکند، به این دلیل که گروه نیک داد با گروهی از وکلای مجرب و پایه یک دادگستری آماده ارائه خدمات حقوقی در زمینه های مختلف و همچنین ” چک ” بوده که می توانید با مراجعه حضوری و یا تماس با شماره های درج شده، با گروه وکلای نیک داد ارتباط برقرا نمایید