برای تعریف استشهادیه، می توان به معنی و مفهوم کلمه (استشهاد) اشاره کرد. منظور از استشهاد، شاهد آوردن و یا بیان کردن برخی از اظهارات یک فرد به عنوان شاهد، است. اغلب از این مورد در اثبات یک دعوی استفاده می شود.
همانطور که می دانید برای اثبات ادعای خود در طرح دعوی و شکایت نزد قانون، باید از ادله مناسب و قانونی برخوردار باشید. بنابراین در صورتی می توان یک ادعا را ثابت کرد که از مستندات و ادله قانونی برخوردار باشد. اگر فردی اقدام به طرح شکایت و دعوی نماید، در صورتی شکایت وی مورد قبول مراجع ذیصلاح قرار می گیرد که دلایل و مدارک ارائه شده ی وی در قانون تصریح شده باشند. در مقابل اگر طرف دیگر به دنبال انکار دلایل مدعی باشد، باید مدارک و مستنداتی را در این زمینه به مراجع ذیصلاح ارائه کند. این دلایل باید به اندازه ای از اعتبار برخوردار باشند که مدارک مدعی را بی اثر نمایند. یکی از این مدارک شهادت شهود است.
باید به این امر مهم توجه کرد که بر اساس ماده ی ۱۲۵۸ از قانون مدنی، اثبات دعوی بر طبق ۵ ادله انجام می پذیرد که یکی از آنها شهادت شهود است. با در نظر گرفتن تاثیر شهادت شهود در دادرسی و ادله اثبات دعوا، بهتر است به اطلاعات بیشتری در این زمینه دست یابید.
گروه وکلای نیک داد آماده پذیرش انواع پرونده های قضایی در شهریار و اندیشه می باشد.
جایگاه و کاربرد استشهادیه
همانطور که می دانید افراد جهت اثبات کردن ادعای خود در دادگاه و همچنین دریافت رای نهایی به نفع خود، نیازمند ارائه برخی از ادله و مدارک مهم هستند. در دسته بندی این ادله و مدارک می توان به شهادت شهود و استشهادیه (که در رویه های قضایی کشور ما بسیار پر کاربرد است) اشاره نمود. بنابراین در یک تعریف کلی از این مفهوم می توان گفت که:
- استشهادیه نوعی سند کتبی می باشد. این سند در بردارنده ی برخی از گزارشات و اطلاعات مهم است که توسط شاهدان بیان شده و جهت تضمین صحت، از امضا برخوردار است.
به طور کلی نمی توان یک جایگاه مشخصی را در بین ادله های اثبات دعوا برای استشهادیه مشخص کرد. در واقع تشخیص ارزش و جایگاه استشهادیه از طرف قاضی تعیین خواهد شد. گاها استشهادیه را در پرونده به جای شهادت شهود مورد استفاده قرار می دهند. این عمل به معنی یکسان بودن شهادت شهود و استشهادیه در مراجع قانونی، نیست. اگر بخواهیم به کاربرد استشهادیه اشاره کنیم، می توان از موارد زیر یاد کرد:
- در مواردی می توان از استشهادیه استفاده کرد که امکان حضور تمامی شاهدین در دادگاه وجود ندارد.
- در برخی از موارد شاهد به هر دلیل تمایل به حضور در دادگاه ندارد (مانند عدم مواجه شدن با خوانده) در این صورت نیز می توان از استشهادیه استفاده کرد.
انواع استشهادیه
برای شناخت انواع استشهادیه، باید به این امر مهم پی ببرید که استشهادیه از جمله اسنادی است در بسیاری از دعواها به کار گرفته می شود. این سند با توجه به نوع محتوا، کاربردهای خاصی را در بر دارد. اگر بخواهیم به انواع این سند کاربردی اشاره کنیم، می توان از موارد زیر یاد کرد:
- استشهادیه توهین: بر اساس ماده ۶۰۸ از قانون مجازات اسلامی، فحاشی و توهین مستوجب مجازات می باشد. سندی که در این زمینه تهیه و تنظیم می شود در بر دارنده ی اطلاعات فرد توهین کننده و تایید اظهارات توسط شاهدان و مطلعین موجود در صحنه خواهد بود.
- استشهادیه محلی: در این فرم ها که به صورت چاپی و دستی قابل دسترسی هستند، اطلاعات و گزارشات ذکر شده باید به تایید و امضای همکاران، همسایگان و غیره برسد.
- استشهادیه اعسار: این فرم یا سند به منظور عدم توان مالی فرد برای پرداخت هزینه ها و درخواست وی از دادگاه برای پرداخت هزینه های کمتر، تهیه و تنظیم می شود. تنظیم آن با گواهی دادن حداقل ۲ نفر نیز امکان پذیر خواهد بود.
- استشهادیه محل سند ازدواج: در بین انواع استشهادیه، در مواقعی که فرد به دنبال راهکار مناسب برای اثبات ازدواج قانونی و مشروع خود و دریافت سند ازدواج است، از این استشهادیه استفاده می کند.
- استشهادیه درخواست دفترچه بیمه: استفاده از این استشهادیه زمانی مناسب است که فرد به دنبال دریافت دفترچه بیمه درمانی بوده و باید مراحل قانونی آن را سپری کند.
- استشهادیه درباره حضور در دفترخانه: این نوع از استشهادیه ها نیز در بر دارنده ی گواهی حضور فرد در روز و زمان معین در دفترخانه می باشد. در صورتی که این سند امضا سردفتر را در بر داشته باشد، اعتبار بیشتری خواهد داشت.
بیشتر مطالعه کنید: نیابت قضایی چیست؟
تفاوت شهادت شهود با استشهادیه
از تفاوت های مهم آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- اثبات دعوا از طریق شهادت شهود، با حضور آنها در محضر قاضی و بیان کردن اظهارات خود، انجام می پذیرد. در صورتی که اظهارات شهود در استشهادیه به صورت کتبی و با امضا و اثر انگشت آنها، همراه بوده است.
- استشهادیه و شهادت شهود از نظر اعتبار نیز با یکدیگر متفاوت هستند. اعتبار شهادت شهود به اندازه ای است که قاضی بر اساس قانون (مانند حد نصاب شاهدان، اثبات شهادت شاهدان، رعایت شرایط قانونی) می توان اقدام به صدور رای کند. در حالی که در انواع استشهادیه، میزان اعتبار آن توسط قاضی تعیین خواهد شد.
برای پی بردن به شرایط قانونی شاهدین و ویژگی های آنها، می توانید به مواد ۱۷۵، ۱۷۶، ۱۷۷، ۱۷۸ و ۱۷۹ از قانون مجازات اسلامی مراجعه کنید.
در یک استشهادیه محلی در چه صورتی شهادت افراد مورد قبول دادگاه است؟
گاها نیازی به حضور افرادی که اقدام به امضای استشهادیه محلی می کنند در دادگاه نیست، اما گاهی نیز بنا به برخی از دلایل، باید شهود در دادگاه حضور داشته باشند. بنابراین برای مورد پذیرش قرار گرفتن شهادت افراد در دادگاه و صدور رای توسط قاضی بر اساس شهادت آنها، شاهدان باید برخی از ویژگی ها و شرایط را دارا باشند. از مهم ترین شرایط و ویژگی شاهدین می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- عاقل بودن (شاهد نباید دیوانه و یا مجنون باشد.)
- ایمان داشتن شاهد (به منظور عدم ارائه شهادت دروغ)
- بالغ بودن (مهمترین ملاک برای استفاده از شهادت شهود، سن ۹ سالگی برای دختران و ۱۵ سالگی برای پسران است.)
- عادل بودن (فرد شهادت دهنده نباید از شهرت در زمینه انجام معصیت و گناه برخوردار باشد.)
- پاک بودن مولد (شاهد باید از نسب مشروع برخوردار و نباید در روابط نامشروع به دنیا آمده باشد.)
- عدم اشتغال به تکدی گری و ولگردی
نمونه استشهادیه
تعداد شهود مورد نیاز برای هر دعوا چقدر است؟
یکی از مهمترین موارد در نظر گرفتن تعداد شهود می باشد. تعداد شهود برای اثبات دعوا بر اساس موضوع دعوای آنها، متفاوت خواهد بود. به طور کلی برای تنظیم استشهادیه بهتر است از امضای دو مرد به عنوان شاهد استفاده شود. در غیر این صورت، شهادت دو زن و یک مرد نیز می تواند در اعتبار استشهادیه موثر باشد. در هر حال استفاده از امضاهای بیشتر در ذیل استشهادیه، تاثیر بسزایی بر روی ارزش و اعتبار آن خواهد داشت.
نحوه تنظیم
در تنظیم استشهادیه نمی توان شاهد یک قالب و یا متن واحد و از پیش تعیین شده ای بود. بسیاری از افراد برای تهیه این نوع از اسناد، از روش های تالیف دستی استفاده می کنند. بسیاری از افراد برای دستیابی به نتایج دقیق و بهتر، از دانش افراد کاربلد در این زمینه استفاده می کنند. در تنظیم این نوع از سندها از موارد زیر استفاده می شود:
- تاریخ
- تالیف متن مناسب برای ذکر موضوع دعوی و شکایت
- ذکر مشخصات کامل شهود (مانند نام، نام خانوادگی، شغل، محل اقامت)
- امضای شهود
استشهادیه غیر واقعی به چه منظوری تنظیم می شود؟
تنظیم استشهادیه غیر واقعی و جعلی با اهداف مختلفی انجام می پذیرد که در هر صورت جرم بودن و فرد تنظیم کننده مجرم شناخته می شود. گاهی تنظیم این نوع از سندهای غیر واقعی با اهداف مالی همراه است. یعنی فرد با عملی فیزیکی و مادی، تغییراتی را در این سند ایجاد کرده است. در برخی از مواقع نیز شاهد بروز جعل معنوی هستیم که هدف تنظیم کننده، آسیب زدن به اعتبار و هویت شخصی خواهد بود.
آیا ایجاد استشهادیه غیر واقعی مصداق جرم جعل می باشد؟
در برخی از مواقع شاهد تنظیم استشهادیه غیر واقعی توسط افراد سودجو، منفعت طلب و کلاهبردار خواهیم بود. بنا بر قوانین مربوط به جرم جعل در صورتی که فردی اقدام به تنظیم سند استشهادیه نموده و امضاهای آنها را نیز جعل نماید، جرم جعل مالی را مرتکب شده است. در صورتی که پس از امضای سند توسط شاهدین، جعلی (مانند تغییر تاریخ، تغییر جمله، حذف و یا اضافه کردن جمله و …) در سند رخ دهد نیز جعل مالی در سند رخ داده است. همچنین در صورتی که تنظیم کننده ی سند، محتوایی را در سند ذکر کند که بر خلاف بیان شاهدان باشد، مرتکب جعل معنوی شده است. از مجازاتهای در نظر گرفته شده برای تنظیم غیر واقعی این اسناد میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- حبس ۱ الی ۱۰ سال برای سندهایی که به امضای مقامات رسمی رسیده اند.
- حبس ۶ ماه تا دو سال برای ارائه سند مجعول بدون امضای مقامات رسمی.
- حبس از ۶ ماه تا ۱ سال برای جعل استشهادیه گواهی پزشکی.
- حبس ۶ ماه تا ۳ سال برای جعل معنوی استشهادیه.